Uçmaya Çalışan Bir Civciv

USTA – Bahadır Karataş

Uçmaya çalışan bir civcivin öyküsü

Eğer Usta filminin yönetmeni Bahadır Karataş ile ilgili bir yazı veya röportaj okumuşsanız yönetmenin Pudovkin’in “Sinema’nın Temel İlkeleri” kitabını okuyarak sinemacı olmaya karar verdiğini ve bu filme gelinceye kadar ne kadar büyük çabalar harcadığını okumuşsunuzdur. İşte Bahadır Karataş’ın Sinemanın Temel İlkeleri’ni okuduktan sonra ODTÜ’yü bırakıp sinemacı olmaya karar verdiği andan bugüne kadar geçen süredeki her şey adeta bu filmin ta kendisini oluşturuyor adeta.

Usta, bir araba motoru ustasının uçak yapma sevdası içinde harcadığı yıllarını ve onun uçak sevdası etrafında şekillenen diğer hayatları anlatıyor. Karataş da böyle bir hikâyeyi anlatırken 2000’li yıllar boyunca Türkiye’nin içinde bulunduğu tüm tartışmalar, kendi bakış açısıyla filmin her yerine işliyor. Bir “kendini iyi hisset” öyküsü, günümüz Türkiye’si üzerine ciddi bir yorum üzerinden ilerletiliyor. Kendine güvenen güçlü ve cesur bir yönetmenlik anlayışıyla da destekleniyor. Ancak bu üç unsur muhteşem bir bileşim oluşturabilecekken, ilk filmi yapmanın heyecanı ile olsa gerek hepsi birbirine zarar verir hale getiriliyor. Elimizde kalan ise eksiklerine rağmen yönetmenlik başarısı ile takdir edeceğimiz, umut verici bir eser.

Usta’nın herkes için değer taşıyan yönü bu umut vericilikten geçiyor. Sadece kendi içinde değil Türk Sineması içinde de, hatta kendisinden daha iyi sayılabilecek filmlerden bile daha fazla Türk Sineması için değer taşıyor. Karataş karşımıza yönetmenlik sanatına önem vermeyen bir popüler sinema anlayışının yerleştiği bir dönemde son derece kuvvetli bir yönetmenlikle karşımıza çıkıveriyor. Son derece hareketli bir kamera eşliğinde dakikalar süren saniyesi saniyesine tasarlanmış uzun sekanslar, güçlü bir sanat yönetimi ve sinematografiyle birleştiriliyor ve seyirciyi sahnenin ortasına oturtuyor adeta. Bu sahneler sinemada yıllarını geçirmiş bir yönetmen için bile son derece cesaret isteyen sahneler iken, Karataş bütün filmi bu sahneler üzerine kurmakla kalmıyor, son derece profesyonel işler ortaya koyuyor. Belli ki Karataş’ın sinema anlayışı içinde uzun planlar önemli bir öğe ve gelecek projelerinde de rastlayacağız. Recep İvedik 2’de bile hareketli uzun sekansların kullanıldığını düşünürsek bu yenilik falan değil fakat popüler eğilimli bir sinema içine yerleştirilmiş böylesine kararlı bir yönetmenlik anlayışı sinemamız için fazlasıyla değerli.

Ama bu uzun sekansların dozajının tutturulmaması bir süre sonra filme zarar verir hale getiriyor. Karakterler üzerine kurulmuş bir filmde sahneler uzadıkça ve sürekli olarak uzun sekanslar art arda sıralandıkça seyirci sürekli olarak sahneye odaklanıyor ve karakterlerden kopuyor. Doğan Usta’nın da, eşi Emine’nin de, arkadaşı Ersun’un da karakterlerine bir türlü giremiyoruz. Bu üç başkarakterin yanlarına sıkıştırılmış birçok yan hikâye ve karakter de fazlasıyla havada kalıyor.

Karakter ve hikâye anlatımı problemlerini uzun sekanslara yıkmak hata olur zira filmin önemli bir senaryo problemi var. İlk filmini çeken birçok yönetmen gibi Bahadır Karataş aklında olan her şeyi filme yerleştirmeye çalışıyor ve bunun için de filme sürekli farklı karakterler sıkıştırıyor. Özellikle politik fikirlerini yansıtma amaçlı yerleştirdiği bu karakterler ve yan öyküler çoğu zaman ana öyküyle ilintisiz bir şekilde filmde yer aldığı gibi; havada da kalıyor. Profesör karakteri, Emine’nin ailesi ve türbanlılar gelinleri, heykel, imam vs. gibi birçok öğe filmde adeta fazladan duruyor. Karataş’ın bunlarla “ulusalcı” diyebileceğimiz bir çerçevede film içinde bir 2000ler portresi çizmeye çalışıyor. Ulusal düşüncenin provokatif amaç taşımayan bir şekilde fikirlerinin sinemaya taşındığı ender filmlerden biri fakat yaklaşık 7–8 yıldır herhangi bir ulusal anlayışa sahip yazarın söylediklerinden hiçbir fazlası yok, eksiği çok. Bugün için fazlasıyla bayat, sığ ve kendisini fazlasıyla ciddiye alıyor. Tamer Baran’ın deyimiyle sektör refleksinin yani sinemanın gündelik olaylara verdiği tepkinin son derece zayıf olduğu, politik sinemanın can çekiştiği ülkemizde gündelik olayların sinema filmleri içinde yer etmesi önemli fakat nitelikli bir sinema eseri içinde daha derinlikli bir düşünce inşası bekleniyor. Bu haliyle ana öyküye fazlasıyla zarar veriyor.

Usta, tüm bu eksiklerine rağmen fazlasıyla etkileyici bir ana öyküye sahip bir film. İnsanı gerçekten iyi hissettirecek bir umut hikâyesi var. Çevresinde dönen tüm olumsuzluklardan arınmaya çalışan bir çaba, aşk ve arkadaşlık hikâyesi. Filmin ve hikâyenin Doğan üzerinden geliştiği her noktada film güçleniyor, sıcacık bir hal alıyor. Doğan karakteri adeta Karataş’ın sinema yapmak için verdiği uğraşların bir karşılığı. Kamera ne zaman onu anlatmaya başlasa güçleniyor, hevesleniyor. Sinema için her şeyini feda etmeyi riske almış bir adamın öyküsü uçak yapmak için her şeyini feda etme riskini alan bir Usta’da hayat buluyor. Doğan karakteri adeta Pudovkin’in kitabını ilk okuduğu günden bugüne Karataş’ın yaşadıklarını anlatıyor. Kendini anlatmanın sıcaklığı da filmin başından sonuna yer etmeyi başarıyor.

Popüler Türk Sineması, ticari açıdan altın dönemini yaşasa da nitelik açısından ciddi bir sorun yaşadığı bir gerçek. Niteliksiz sinema sürekli olarak kendini besliyor, zora girdiğinde devam filmlerini devreye sokuyor ve yoluna devam etmeyi başarıyor. Popüler sinemanın yönetmenlik sanatıyla bağını umursamayan bu örnekler de asla ticari ve sansasyonel başarılarının ötesini sinemaya vermiyor. Yıkılan Yeşilçam kültürünün boşluğunu doldurmuyor, böyle bir niyeti de yok zaten. Seyirciyi kendine çekme tarafı kuvvetli olduğu gibi yönetmenlik sanatına da önem veren Küçük Kıyamet, Takva, Cenneti Beklerken gibi filmler de yetersiz ve başarısız tanıtımın kurbanı olup gereken ilgiyi göremeden çekilmek durumunda kalabiliyorlar. Usta da bu filmlerin yanına oturacak gibi duruyor. Ticari başarı elde eder veya etmez Karataş’ın azmine zarar görmemesi ve Türk sinemasının yeni bir Usta kazanması dileğiyle…

26 Ocak 2010 Salı

0 Comments:

 
Sinema Dedigin... - Wordpress Themes is proudly powered by WordPress and themed by Mukkamu Templates Novo Blogger